Kłopoty z uzyskaniem potomstwa mają niekiedy swoje źródło w nieprawidłowym funkcjonowaniu męskiej płodności. Szacuje się, że za ok 40% niepłodności par odpowiada czynnik męski, drugie tyle czynnik żeński zaś pozostałe 20% dotyczy obojga partnerów. Niestety świadomość troski o męską płodność jest znikoma w naszym społeczeństwie. Po pomoc zgłaszają się głównie pacjenci, u których roczne starania o poczęcie były nieskuteczne oraz gdy lekarz ginekolog ich partnerki zasugerował badanie nasienia partnera. Tak więc jako ,że niepłodność męska nie daje żadnych objawów panowie często zwlekają z przeprowadzeniem chociażby podstawowej diagnostyki swojej płodności co w przyszłości może skutkować obniżonym potencjałem prokreacyjnym.
Diagnostyka płodności
Podstawowym kryterium oceny potencjału płodności mężczyzny jest badanie nasienia (spermatogram, spermiogram) gdzie ocenia się jego cechy biofizyczne: ilość ejakulatu, kolor, pH, lepkość, koncentrację plemników w mililitrze nasienia, całkowitą liczbę plemników, ich ruchliwość, żywotność. Uzyskujemy również informację o budowie plemników oraz obecności innych komórek takich jak leukocyty czy komórki spermatogenezy. Jednakże należy mieć świadomość iż jednokrotne badanie nasienia nie wystarczy by móc postawić diagnozę. Badanie należy powtórzyć przynajmniej z jeszcze jednej próbki, zwłaszcza gdy poszczególne parametry są obniżone. Wynika to z fizjologii męskiego układu rozrodczego, z faktu że spermatogeneza (produkcja plemników) trwa ok 3 miesięcy oraz z uwarunkowań osobniczych pacjenta, gdzie zmiany w jakości nasienia obserwowane są z różnym natężeniem. U niektórych panów mamy do czynienia z dość stabilnym profilem spermiogramu zaś u innych wartości te dość znacznie mogą się różnić. Do interpretacji wyników nasienia należy podchodzić więc z ostrożnością wiedząc, że również niebagatelne znaczenie mają warunki środowiskowe, styl życia pacjenta (aktywność fizyczna, spożywanie alkoholu, dieta) oraz ogólna kondycja organizmu (lekko podwyższona temperatura ciała może niekorzystnie wpływać na wyniki badania).
Diagnostykę płodności mężczyzn można poszerzyć o:
– dodatkowe badania ogólnointernistyczne, urologiczne , neurologiczne, okulistyczne, dermatologiczne;
– obrazowe (głównie USG)
– hormonalne, w tym przede wszystkim testosteronu i FSH, testy genetyczne, bakteriologiczne;
– zabiegi diagnostyczne jak np.biopsja jąder
Przyczyny niepłodności męskiej
Niepłodność rozpoznaje się ją jako chorobę cywilizacyjną o złożonej etiologii. Zarówno czynniki środowiskowe jak i genetyczne mogą predysponować do obniżonej płodności. Możemy rozróżnić niepłodność pierwotną ( gdy aktywność seksualna mężczyzny nigdy nie doprowadziła do zapłodnienia u partnerki) lub niepłodność wtórną (do zapłodnienia doszło w przeszłości, aktualnie są trudności).
Do czynników mających negatywny wpływ na płodność mężczyzn zaliczyć należy:
– Przebyte infekcje (rzeżączkowe zapalenie jąder, powikłania po śwince, choroby przenoszone drogą płciową),
– Przebyte operacje w obrębie układu moczowo-płciowego,
– Choroby innych układów (układ krążenia, zapalenie nerek, cukrzyca, niedokrwistość, choroby wątroby i trzustki, alkoholizm),
– Czynniki środowiskowe takie jak: wysoka temperatura prowadząca do przegrzewania jąder( gorące kąpiele, sauny, długotrwałego siedzenie za kierownicą, przy biurku, przetrzymywania na kolanach laptopa) ciasna bielizna, ciasne spodnie, środki ochronny roślin, barwniki anilinowe,
– Zażywanie leków (morfina, kokaina, duże dawki androgenów i kortykosterydów),
– Wiek powyżej 40 roku życia
– Styl życia (stres, palenie tytoniu, otyłość, dieta).
Leczenie
Ustalenie przyczyny niepłodności narzuca pewne rozwiązania, do których zaliczyć należy:
– Metody chirurgiczne (np. leczenie żylaków powrózka nasiennego, azoospermii obstrukcyjnej)
– Leczenie przeciwzapalne (antybiotykoterapia może zwalczyć infekcje w obrębie układu moczowo-płciowego )
– Terapia farmakologiczna problemów współżycia seksualnego ( zaburzeń erekcji, przedwczesnych wytrysków)
– Terapia hormonalna (suplementacja androgenów)
– Suplementacja mikroelementów i witamin (wit.C, wit.E, koenzym Q-10 i inne antyoksydanty,które zmniejszają fragmentację DNA i wpływają na poprawę jakości nasienia)
Niestety czasem mimo rzetelnie przeprowadzonej diagnostyki płodności nie zawsze uda się uchwycić prawdziwą przyczynę niepłodności. Dzieje się tak przez wzgląd na naturę tego schorzenia, na jej wieloaspektowy wymiar. Jednak lekarz specjalista zawsze zaporoponuje pacjentowi procedury lecznicze zwiększające jego potencjał rozrodczy.